Certyfikat energetyczny stał się dokumentem, który od 2023 roku jest wymagany prawem w Polsce. Dotyczy on nie tylko nowych inwestycji, ale też starszych domów. Wielu właścicieli nieruchomości zastanawia się, czym właściwie jest ten dokument i kiedy trzeba go posiadać.
Czym jest certyfikat energetyczny domu? To dokument, czyli świadectwo charakterystyki energetycznej, które pokazuje, ile energii potrzeba do ogrzewania, chłodzenia, wentylacji, oświetlenia i przygotowania ciepłej wody w budynku lub lokalu mieszkalnym. Warto wiedzieć, że obowiązek sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej wynika z Ustawy o charakterystyce energetycznej budynków z 29 sierpnia 2014 roku, jednak od 28 kwietnia 2023 roku obowiązek ten dotyczy szerszego grona właścicieli i inwestorów. Ponadto, w Polsce wprowadzono ten wymóg na podstawie Dyrektywy 2009/91/EC.
W tym artykule wyjaśnimy wszystko, co powinieneś wiedzieć o certyfikacie energetycznym domu. Dowiesz się, kiedy dokładnie jest wymagany, jak go uzyskać oraz ile kosztuje. Przedstawimy również informacje o tym, kto może wystawić taki certyfikat i jak długo jest on ważny.
Czym jest certyfikat energetyczny domu?
Świadectwo charakterystyki energetycznej (potocznie nazywane certyfikatem energetycznym) to oficjalny dokument, który określa zapotrzebowanie budynku na energię niezbędną do jego funkcjonowania. Przede wszystkim dokument ten stał się ważnym elementem polityki energetycznej w Polsce i całej Unii Europejskiej.
Co to jest certyfikat energetyczny i do czego służy?
Certyfikat energetyczny to dokument określający wielkość zapotrzebowania na energię potrzebną do ogrzewania, wentylacji, przygotowania ciepłej wody użytkowej, chłodzenia, a w przypadku budynków niemieszkalnych również oświetlenia. W praktyce, dzięki informacjom zawartym w świadectwie, właściciel, najemca lub użytkownik budynku może określić orientacyjne roczne zapotrzebowanie na energię, a tym samym oszacować koszty utrzymania związane z jej zużyciem.
Głównym celem wprowadzenia obowiązku sporządzania świadectw jest promowanie budownictwa efektywnego energetycznie oraz zwiększanie świadomości społecznej w zakresie możliwości uzyskania oszczędności energii w budynkach. Ponadto dokument ten pomaga porównać efektywność energetyczną budynku z innymi nieruchomościami i wspiera podejmowanie świadomych decyzji przez inwestorów i nabywców.
Podstawa prawna i unijne regulacje
System świadectw charakterystyki energetycznej obowiązuje w Polsce od 2009 roku. Zasady sporządzania i przekazywania świadectw zostały określone w ustawie z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków. Warto podkreślić, że od 28 kwietnia 2023 roku zakres obowiązku posiadania certyfikatu został rozszerzony.
Wprowadzenie certyfikatów energetycznych w Polsce wynika z dostosowania krajowych przepisów do wymogów unijnych. Pierwsza dyrektywa dotycząca tego tematu została wprowadzona w 2002 roku i nałożyła na państwa członkowskie UE obowiązek certyfikowania jakości energetycznej budynków. Zgodnie z nowszą dyrektywą EPBD, każdy budynek w Polsce będzie musiał być oceniany w skali od A+ do G pod względem swojej efektywności energetycznej.
Jakie informacje zawiera dokument?
Świadectwo charakterystyki energetycznej to krótki, 4-stronicowy dokument, który zawiera następujące kluczowe informacje:
- Wskaźnik rocznego zapotrzebowania na energię użytkową (EU)
- Wskaźnik rocznego zapotrzebowania na energię końcową (EK)
- Wskaźnik rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną (EP)
- Jednostkową wielkość emisji CO2
- Udział odnawialnych źródeł energii w rocznym zapotrzebowaniu na energię końcową
Dokument zawiera także dane identyfikacyjne budynku (nazwa, funkcja, adres, właściciel), zalecenia dotyczące poprawy charakterystyki energetycznej oraz objaśnienia ułatwiające zrozumienie zawartych w nim informacji. Wszystkie wymienione dane są wymagane przez prawo, dlatego każdy certyfikat prezentuje informacje o tych samych wskaźnikach.
Kiedy wymagany jest certyfikat energetyczny?
Obowiązek posiadania certyfikatu energetycznego nie dotyczy wszystkich właścicieli nieruchomości – wymagany jest on w konkretnych sytuacjach określonych prawem. Warto zatem dokładnie zapoznać się z przepisami, aby uniknąć ewentualnych kar.
Sprzedaż lub wynajem nieruchomości
Od 28 kwietnia 2023 roku każdy właściciel, który zamierza sprzedać lub wynająć nieruchomość, musi posiadać aktualne świadectwo energetyczne. Przy sprzedaży domu lub mieszkania właściciel zobowiązany jest przekazać dokument kupującemu, a notariusz odnotowuje ten fakt w akcie notarialnym. Podobnie w przypadku wynajmu – najemca musi otrzymać kopię świadectwa przed podpisaniem umowy najmu.
Brak przekazania certyfikatu energetycznego przy sprzedaży lub wynajmie może skutkować karą grzywny sięgającą nawet 5000 złotych. Co więcej, najemca ma prawo odstąpić od umowy na piśmie, jeśli dokumentacja nie zostanie dostarczona.
Zakończenie budowy nowego domu
Świadectwo charakterystyki energetycznej jest obowiązkowe przy odbiorze nowo wybudowanego domu jednorodzinnego lub wielorodzinnego. Inwestor zobowiązany jest załączyć ten dokument do zawiadomienia o zakończeniu budowy obiektu lub do wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie. Z tego obowiązku wyłączone są jedynie domy o powierzchni zabudowy nieprzekraczającej 70 m², przeznaczone na własne cele mieszkaniowe.
Modernizacja wpływająca na zużycie energii
Certyfikat energetyczny należy również uzyskać po przeprowadzeniu modernizacji mającej wpływ na efektywność energetyczną budynku. Dotyczy to takich prac jak docieplenie budynku, wymiana okien czy instalacja nowych systemów grzewczych. Obowiązek ten powstaje zwłaszcza, gdy modernizacja obejmuje co najmniej 25% powierzchni przegród zewnętrznych lub gdy wymieniane jest źródło ciepła.
Warto wiedzieć, że świadectwo charakterystyki energetycznej jest również wymagane przy staraniu się o dofinansowanie z programów typu „Moje Ciepło”.
Wyjątki – kto nie musi posiadać certyfikatu?
Istnieją jednak sytuacje, w których posiadanie certyfikatu energetycznego nie jest konieczne. Z obowiązku tego zwolnione są:
- Budynki podlegające ochronie konserwatora zabytków
- Obiekty używane jako miejsca kultu i do działalności religijnej
- Budynki przemysłowe oraz gospodarcze niewyposażone w instalacje zużywające energię (z wyjątkiem oświetlenia)
- Budynki wolnostojące o powierzchni użytkowej poniżej 50 m²
- Budynki przeznaczone do użytkowania nie dłużej niż 4 miesiące w roku (np. domki letniskowe)
- Gospodarstwa rolne o wskaźniku EP nieprzekraczającym 50 kWh/(m²·rok)
- Budynki mieszkalne wykorzystywane wyłącznie na własny użytek, które nie są przedmiotem sprzedaży ani wynajmu
Jak uzyskać certyfikat energetyczny?
Uzyskanie certyfikatu energetycznego to proces, który można przeprowadzić sprawnie, jeśli wiemy jak do niego podejść. Wbrew pozorom, cała procedura nie jest skomplikowana, ale wymaga przestrzegania kilku ważnych kroków.
Kto może wystawić certyfikat?
Świadectwo charakterystyki energetycznej może być sporządzone wyłącznie przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia i wpisane do centralnego rejestru charakterystyki energetycznej budynków. Certyfikat może wystawić osoba, która posiada uprawnienia budowlane lub ukończyła studia inżynierskie, bądź studia podyplomowe obejmujące zagadnienia związane z energetyką budynków. Wszyscy certyfikatorzy muszą być zarejestrowani w wykazie Ministerstwa Rozwoju i Technologii. Warto również pamiętać, że właściciel lub zarządca budynku nie może wystawić certyfikatu dla swojej nieruchomości.
Jakie dokumenty są potrzebne?
Do sporządzenia świadectwa energetycznego przydatne będą:
- Projekt budowlany/architektoniczny zawierający rzuty kondygnacji, przekroje i elewacje
- Informacje o materiałach użytych podczas budowy oraz izolacji termicznej
- Dane dotyczące systemów grzewczych, wentylacyjnych i klimatyzacyjnych
- Aktualne zdjęcie budynku lub lokalu
W przypadku mieszkań w blokach można uzyskać niezbędne informacje od zarządcy budynku lub spółdzielni mieszkaniowej, która ma obowiązek udostępnić dokumentację techniczną w ciągu 14 dni od złożenia wniosku.
Proces krok po kroku
Proces uzyskania świadectwa charakterystyki energetycznej wygląda następująco:
Najpierw należy wybrać uprawnionego audytora energetycznego. Następnie przygotować i przekazać mu wymagane dokumenty oraz informacje o nieruchomości. Audytor przeprowadza analizę energetyczną budynku, często połączoną z wizją lokalną. Na podstawie zebranych danych sporządza świadectwo i rejestruje je w centralnym rejestrze charakterystyki energetycznej budynków, gdzie otrzymuje ono indywidualny numer. Bez tego numeru świadectwo jest nieważne. Gotowy dokument można otrzymać w formie papierowej lub elektronicznej z podpisem zaufanym lub kwalifikowanym.
Certyfikat dla domu vs. mieszkania
W przypadku domów jednorodzinnych proces jest bardziej złożony, ponieważ właściciel musi samodzielnie zgromadzić dokumentację techniczną. Natomiast dla mieszkań w budynkach wielorodzinnych można wykorzystać dane z dokumentacji budynku. Co więcej, dla mieszkań o identycznych parametrach w tym samym budynku możliwe jest wykorzystanie podobnych danych, co upraszcza proces.
Ile kosztuje certyfikat energetyczny i jak długo jest ważny?
Przy planowaniu budżetu na zakup certyfikatu energetycznego warto poznać czynniki kształtujące jego cenę oraz okres ważności dokumentu. Dzięki temu można uniknąć niepotrzebnych wydatków w przyszłości.
Czynniki wpływające na cenę
Koszt sporządzenia świadectwa charakterystyki energetycznej zależy od kilku kluczowych elementów. Przede wszystkim cena jest uzależniona od:
- lokalizacji budynku (w dużych miastach ceny są wyższe)
- wielkości nieruchomości (większe budynki = wyższe koszty)
- rodzaju budynku (mieszkania, domy jednorodzinne, lokale usługowe)
- stopnia skomplikowania projektu i dostępności dokumentacji
- doświadczenia audytora energetycznego
Warto pamiętać, że w największych polskich miastach, takich jak Warszawa, Gdańsk czy Kraków, cena świadectwa energetycznego może być znacznie wyższa niż w mniejszych miejscowościach.
Przykładowe widełki cenowe
Ceny certyfikatów energetycznych w 2025 roku kształtują się następująco:
- Mieszkanie (niezależnie od wielkości): od 199 zł do 500 zł
- Dom jednorodzinny o powierzchni do 300 m²: od 399 zł do 1000 zł
- Lokal usługowy o powierzchni do 300 m²: od 429 zł
- Budynek wielorodzinny: od 799 zł
W Warszawie koszt może wynosić nawet 1000-1500 zł, podczas gdy w mniejszych miejscowościach ceny oscylują między 500-700 zł. Ważne, że jest to jednorazowy wydatek, ponieważ dokument zachowuje ważność przez dłuższy okres.
Okres ważności dokumentu
Świadectwo charakterystyki energetycznej jest ważne przez 10 lat od daty jego wystawienia. To dobra wiadomość dla właścicieli nieruchomości, gdyż przez ten czas mogą oni wielokrotnie wykorzystywać ten sam dokument przy sprzedaży czy wynajmie. Co więcej, świadectwa wydane przed 28 kwietnia 2023 roku również zachowują swoją 10-letnią ważność.
Kiedy trzeba go odnowić?
Jednak w niektórych sytuacjach certyfikat energetyczny może stracić ważność przed upływem 10 lat. Dzieje się tak, gdy:
- przeprowadzono prace modernizacyjne wpływające na charakterystykę energetyczną budynku (np. wymiana okien, docieplenie ścian)
- zmieniono system grzewczy lub źródło energii
- dokonano rozbudowy lub przebudowy budynku
- zmieniło się przeznaczenie budynku (np. adaptacja mieszkania na biuro)
Za odnowienie certyfikatu odpowiada zawsze właściciel nieruchomości. Koszt aktualizacji waha się od 250 do 1000 zł w przypadku standardowych mieszkań lub domów jednorodzinnych.
Wnioski
Certyfikat energetyczny stał się zatem istotnym dokumentem dla właścicieli nieruchomości w Polsce. Przede wszystkim, świadectwo charakterystyki energetycznej dostarcza kluczowych informacji o zapotrzebowaniu budynku na energię, pomagając przyszłym nabywcom lub najemcom oszacować potencjalne koszty utrzymania. Obecne przepisy, obowiązujące od 28 kwietnia 2023 roku, jasno określają, kiedy posiadanie certyfikatu jest niezbędne – głównie przy sprzedaży, wynajmie lub odbiorze nowego budynku.
Warto pamiętać, że uzyskanie certyfikatu wymaga współpracy z uprawnionym specjalistą, wpisanym do centralnego rejestru. Należy również przygotować odpowiednią dokumentację techniczną, szczególnie w przypadku domów jednorodzinnych. Ceny świadectw energetycznych wahają się od około 200 zł za mieszkanie do nawet 1500 zł za dom w dużym mieście, choć faktyczny koszt zależy od wielu czynników.
Dokument zachowuje ważność przez 10 lat, chyba że przeprowadzimy znaczące modernizacje wpływające na efektywność energetyczną budynku. Oznacza to, że jednorazowy wydatek zapewnia długoterminową zgodność z przepisami.
Certyfikaty energetyczne niewątpliwie stanowią ważny element polityki energetycznej Polski i Unii Europejskiej. Pomagają promować budownictwo energooszczędne oraz zwiększają świadomość społeczną dotyczącą możliwości oszczędzania energii. Posiadanie aktualnego świadectwa nie tylko chroni przed potencjalnymi karami finansowymi, lecz również wspiera podejmowanie świadomych decyzji na rynku nieruchomości. Dlatego znajomość przepisów dotyczących certyfikacji energetycznej staje się coraz ważniejsza dla każdego właściciela nieruchomości w Polsce.
Sprawdź, gdzie stawiamy domy modułowe: